Читать книгу Fizjologia żywienia - Группа авторов - Страница 34

Zaburzenia gospodarki wodnej są ściśle powiązane z gospodarką sodową organizmu. Oceniając stan gospodarki wodnej i sodowej, należy określić:

● stan bilansu sodowego;

● stan bilansu wolnej wody.

Na podstawie stanu uwodnienia ustroju oraz osoczowego stężenia sodu wyróżnia się sześć rodzajów zaburzeń (tab. 3.3).

Tabela 3.3. Kliniczny podział zaburzeń gospodarki wodnej i sodowej

3.8.1. Odwodnienie izotoniczne

Oznacza utratę wody i sodu w stosunku, który nie powoduje zmiany izotonii osocza. Dotyczy jedynie przestrzeni ECF. Klinicznie wyraża się objawami hipowolemii, takimi jak:

● obniżenie ciśnienia tętniczego;

● zmniejszenie diurezy;

● wzrost pragnienia;

● tachykardia;

● spadek sprawności ośrodkowego układu nerwowego.

Leczenie polega na podawaniu izotonicznego roztworu wieloelektrolitowego.

3.8.2. Odwodnienie hipotoniczne (zespół niedoboru sodu)

Charakteryzuje się nieproporcjonalnie większą utratą sodu niż wody, przez co dochodzi do przemieszczenia wody do komórek, prowadzącego do odwodnienia pozakomórkowego i przewodnienia komórkowego. Najczęstszą przyczyną jest utrata płynów izotonicznych wyrównywana podawaniem płynów bezelektrolitowych.

Objawy kliniczne są następujące:

● objawy hipowolemii z dużą skłonnością do zapaści;

● objawy mózgowe: majaczenia, drgawki, zaburzenia psychiczne.

Leczenie polega na podawaniu sodu i wody.

3.8.3. Odwodnienie hipertoniczne (niedobór wolnej wody)

Jest wynikiem niedoboru wolnej wody i zmniejszenia wielkości przestrzeni wodnej zarówno ECF, jak i ICF. Dochodzi do hipermolalności płynów ustrojowych. Najczęstsze przyczyny to:

● niedostateczna podaż wody;

● nadmierne poty;

● nadmierna podaż osmotycznie czynnych substancji.

Objawy kliniczne są następujące:

● silne pragnienie;

● suche błony śluzowe;

● skąpomocz;

● majaczenie, dezorientacja.

Leczenie: roztwory bezelektrolitowe, które nie zawierają substancji osmotycznie czynnych – 5% roztwór glukozy pozajelitowo lub czysta woda doustnie.

3.8.4. Przewodnienie izotoniczne

Charakteryzuje się powiększeniem przestrzeni ECF ze wzrostem zawartości sodu w ustroju w postaci roztworu izotonicznego. Najczęściej uwarunkowane jest przewlekłą niewydolnością krążenia, marskością wątroby, przewlekłą chorobą nerek. Klinicznie objawia się obrzękami.

Leczenie ma charakter przyczynowy i obejmuje podawanie leków moczopędnych.

3.8.5. Przewodnienie hipotoniczne (zatrucie wodne)

Jest wynikiem nadmiernej podaży płynów bezelektrolitowych u chorych wykazujących:

● zmniejszoną czynność wydalniczą nerek lub

● zwiększone wydzielanie wazopresyny albo czynników wazopresynopodobnych (np. SIADH – syndrome of inappropriate antidiuretic hormone, tj. zespół nieadekwatnego wydzielania wazopresyny).

Klinicznie objawia się cechami obrzęku mózgu i wzrostem ciśnienia tętniczego. Leczenie polega na ograniczeniu podaży wody.

3.8.6. Przewodnienie hipertoniczne

Wywołane jest najczęściej nadmierną podażą roztworów hiper- lub izotonicznych chlorku sodu u chorych z ograniczoną czynnością wydalniczą nerek. Dochodzi do odwodnienia komórkowego (spadek ICF) i zwiększenia przestrzeni ECF.

Objawy kliniczne są następujące:

● obrzęki;

● zastój w krążeniu płucnym (fluid lungs);

● wzmożone pragnienie;

● zaburzenia świadomości.

Leczenie: ograniczenie podaży sodu i podawanie leków moczopędnych.