Читать книгу Fizjologia żywienia - Группа авторов - Страница 39

Wartość energetyczna składników odżywczych to energia cieplna wytwarzana w wyniku ich spalania (utleniania). Poszczególne składniki odżywcze wydzielają różne ilości energii. Ilość energii powstająca w wyniku spalania 1 g danej substancji określana jest mianem równoważnika energetycznego.

4.2.1. Równoważniki energetyczne fizyczne

Równoważniki energetyczne fizyczne to ilość energii, jaka wyzwala się podczas spalania 1 g białka, 1 g tłuszczu i 1 g węglowodanów w warunkach pozaustrojowych. Wartości te zostały określone za pomocą tzw. bomby kalorymetrycznej. Równoważniki energetyczne fizyczne wynoszą:

● dla 1 g białka: ➜ 5,65 kcal;

● dla 1 g tłuszczu:  ➜ 9,45 kcal;

● dla 1 g węglowodanów: ➜ 4,15 kcal.

Wartości te są zawyżone w porównaniu z energią wyzwalaną z danego składnika pokarmowego podczas przemian katabolicznych w ustroju, ponieważ w organizmie nie wszystkie składniki pożywienia ulegają strawieniu i włączeniu w przemiany metaboliczne. Ponadto białka są metabolizowane do mocznika, z którym następuje utrata ok. 30% zawartej w nich energii.

4.2.2. Równoważniki energetyczne fizjologiczne

Równoważniki energetyczne fizjologiczne to ilość energii, jaka wyzwala się podczas spalania 1 g białka, 1 g tłuszczu i 1 g węglowodanów w organizmie człowieka. Powstająca energia może być przez organizm wykorzystana w formie ciepła lub związków wysokoenergetycznych, np. ATP (adenosine triphosphate – adenozyno-5′-trifosforan).

Równoważniki energetyczne fizjologiczne netto (Atwatera) – uwzględniają stopień strawności poszczególnych składników odżywczych w ustroju oraz straty energii z moczem i kałem powstałe w wyniku ich niecałkowitego strawienia i wchłaniania. Współczynniki strawności u ludzi wynoszą: dla białka – 92%, tłuszczów – 95%, węglowodanów – 98%. Związki azotowe wydzielane wraz z moczem powodują straty energii średnio o 1,3 kcal/g spożytego białka. Zatem równoważniki energetyczne fizjologiczne netto wynoszą:

● dla 1 g białka: (5,65 kcal – 1,3 kcal) × 92% = 4 kcal;

● dla 1 g tłuszczu: 9,45 kcal × 95% = 9 kcal;

● dla 1 g węglowodanów: 4,15 kcal × 98% = 4 kcal.

Ponadto źródłem energii są również alkohol (1 g alkoholu etylowego dostarcza 7 kcal) oraz błonnik pokarmowy (1 g błonnika pokarmowego dostarcza 2 kcal).