Читать книгу Fizjologia żywienia - Группа авторов - Страница 35

Organizm człowieka nie potrafi magazynować większej ilości wody. Aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie organizmu, woda powinna być systematycznie dostarczana w objętości zależnej od stanu klinicznego i zmieniających się warunków otoczenia. Jej źródłem jest woda pitna, napoje oraz produkty o stałej konsystencji. Zawartość wody w poszczególnych produktach jest różna.

Zawartość wody na 100 g przykładowych produktów:

● warzywa – ok. 95 g;

● owoce – ok. 87 g;

● mięso – ok. 77 g;

● mąka, kasza, makaron – 5–15 g.

3.9.1. Nawodnienie podczas wysiłku fizycznego

Niezależnie od intensywności wysiłku płyny należy pić małym porcjami i regularnie (co 40–60 minut szklanka wody). Na 2 godziny przed planowanym dużym wysiłkiem należy wypić ok. 0,5 l wody. Tuż przed aktywnością – dodatkową szklankę wody, a następnie co 15–20 minut należy uzupełniać płyny małymi porcjami. Po wysiłku konieczne jest uzupełnienie płynu zgodnie z potrzebą. Najszybciej i najskuteczniej nawadniają organizm napoje izotoniczne, w odróżnieniu od hiper- i hipotonicznych (ryc. 3.6).

Rycina 3.6. Stan nawodnienia organizmu w zależności od typu spożywanych napojów.

3.9.2. Nawodnienie osób starszych

U osób starszych częściej dochodzi do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej w porównaniu z przedstawicielami pozostałych grup wiekowych. Starzenie się związane jest z zaburzeniem sprawności regulacji nerwowej i hormonalnej gospodarki wodno-elektrolitowej. W tej grupie wiekowej najczęściej dochodzi do odwodnienia hipertonicznego wywołanego niedostatecznym spożyciem płynów. Przyczyną jest zmniejszenie odczuwania pragnienia oraz spadek wrażliwości baroreceptorów w łuku aorty i osmoreceptorów w podwzgórzu. Dochodzi również do zaburzenia funkcji nerek i układu hormonalnego. Dodatkowo, przyjmowane leki mogą nasilić omawiane zaburzenia. Aby zapobiec temu zjawisku, należy okresowo kontrolować i oceniać stan nawodnienia u osób w tej grupie wiekowej.

W celu precyzyjnego oszacowania zapotrzebowania na płyny można posłużyć się zasadą, zgodnie z którą na pierwsze 10 kg masy ciała przypada 100 ml wody, na kolejne 10 kg – 50 ml wody, a na pozostałą masę ciała – 20 ml. Przykładowo dla pacjenta o masie ciała 70 kg minimalne zapotrzebowanie na wodę wynosi zatem: 100 ml + 50 ml + 50 × 20 ml = 1150 ml/24 h.

3.9.3. Nawodnienie chorych na cukrzycę

Zaburzenia wodno-elektrolitowe u cukrzyków mogą być spowodowane upośledzoną czynnością nerek i/lub zaburzeniami metabolicznymi uwarunkowanymi bezwzględnym lub względnym niedoborem insuliny. Rekomendacje dotyczące nawodnienia chorych na cukrzycę są zbliżone do zaleceń ogólnych, z kilkoma wyjątkami. U diabetyków zapotrzebowanie na wodę jest nieco wyższe niż u osób zdrowych. Ustalenie dokładnych wartości jest trudne, ponieważ zależy od wielu czynników, takich jak: wiek, aktywność fizyczna, obecny stan metabolizmu organizmu, wydolności nerek i układu krążenia. Bilans wodny mogą również modyfikować zażywane leki. Średnie zapotrzebowanie na wodę w tej grupie chorych wynosi 30–35 ml/kg m.c. i nie powinno być niższe niż 1,5 l/24 h.