Читать книгу Język i komunikacja. Wprowadzenie dla pedagogów - Anna Wileczek - Страница 21

Język ogólny to odmiana języka narodowego, będąca środkiem porozumiewania się we wszystkich dziedzinach życia wszystkich użytkowników bez względu na miejsce zamieszkania, pochodzenie, zawód czy grupę społeczną. Jest najbardziej uniwersalnym narzędziem komunikacyjnym, służy bowiem zaspokajaniu najróżnorodniejszych potrzeb w tym zakresie. Jest językiem administracji państwowej, językiem piśmiennictwa oraz językiem warstw wykształconych. Język ogólny upowszechniają szkoła, administracja, środki masowego przekazu czy literatura. Stanowi więc swoisty „abstrakt” przeciwstawiany wielu innym odmianom wyróżnianym ze względu na mniejszy zasięg terytorialny, odmienną funkcję czy grupę społeczną użytkowników.

Najpopularniejszą prymarną i powszechną odmianą języka ogólnego jest język potoczny. Jego pozycja wiąże się z tym, że obsługuje sferę codziennej komunikacji, a więc kontaktów indywidualnych, rodzinnych, koleżeńskich, wewnątrzgrupowych, ale także zewnętrznych o charakterze półoficjalnym czy nawet oficjalnym (Wilkoń 2000: 51). Ze względu na uniwersalność, dużą kreacyjność, a także ekspansywność (przenikanie do różnych odmian języka) i wrażenie spontaniczności wariant potoczny bywa określany „centrum stylowym” języka narodowego. Odmiana potoczna ogólna (neutralna) jest nabywana przez dziecko najwcześniej. W warstwie semantycznej odnosi się do spraw człowieka i codzienności, odzwierciedla postawę zdroworozsądkową. Występowanie mówionej formy przekazu sprzyja naturalności i budowaniu więzi dyskursywnych. Gatunki, w których przejawia się mowa potoczna, to najczęściej rozmowa oraz opowiadanie, a także inne gatunki zróżnicowane w zależności od intencji nadawcy, np.: pytania, przeczenia, prośby, groźby, plotki, dowcipy, anegdoty, komentarze itp.

Na drugim biegunie języka ogólnego trzeba umieścić język literacki, określany też mianem dialektu kulturalnego. Jest to najbardziej staranna, opracowana i sformalizowana odmiana języka ogólnego. Obsługuje wszystkie funkcje, jakie pełni język we wszystkich dziedzinach życia społecznego i kulturalnego. Podczas gdy pojęcie dialektu kulturalnego odnosi się zwykle do języka mówionego ludzi wykształconych, to pojęcie języka literackiego kojarzone jest z ogółem dzieł pisanych należących do kultury narodowej i codziennej. Służy komunikowaniu treści niezwiązanych bezpośrednio z życiem codziennym, a także dotyczących spraw codziennych w sposób niepotoczny (np. w publicystyce, pismach urzędowych itp.).