Читать книгу Język i komunikacja. Wprowadzenie dla pedagogów - Anna Wileczek - Страница 23

Oba omówione wyżej warianty języka ogólnego dzielą się na odmiany używane w różnych dziedzinach działalności członków danego społeczeństwa. Język ogólny jest na tyle elastyczny, że daje możliwość zrealizowania wielu odmiennych typów zachowań językowych¹⁷. Nazywane są one zwykle stylami funkcjonalnymi. Termin styl określa swoiste ukształtowanie formy wypowiedzi, a więc wybór środków językowych ze względu na cel i specyfikę tworzonego komunikatu. W odmianie mówionej wyodrębniamy zwykle styl konwersacyjny i styl oficjalny (retoryczny), a w odmianie pisanej– style: naukowy, artystyczny, urzędowy i publicystyczny. Te ostatnie można uznać także za style użytkowe, związane z zastosowaniem języka w różnych obszarach życia społecznego: nauce (styl naukowy), dziennikarstwie i komunikacji społecznej (styl publicystyczno-dziennikarski, styl reklam), administracji (styl urzędowy). Można je przeciwstawić stylowi artystycznemu, który oznacza sposób ukształtowania tekstów należących do literatury pięknej. Oczywiście podział ten jest umowny, bowiem w wielu komunikatach może dochodzić do celowego mieszania stylów, a nawet stylizacji. Jest to celowe naśladowanie jakiegoś wzorca językowego, zarówno z obszaru tekstów użytkowych, jak i artystycznych czy innych odmian języka, np. gwar, dialektów czy kodów środowiskowych. Ze względu na naśladowaną odmianę języka lub stylu można mówić o dialektyzacji (stylizacji gwarowej), archaizacji (stylizacji na język minionych epok), kolokwializacji (stylizacji na język potoczny) czy poetyzacji (stylizacji na język poetycki). Można także wskazać na stylizację środowiskową czy na naśladowanie stylu jakiegoś pisarza lub dzieła¹⁸. Ten drugi przypadek powoduje, że dokonuje się uwydatnienia najbardziej typowych cech naśladowanego wzorca, jeśli zaś czyni się to w celach humorystycznych lub satyrycznych, można mówić o parodii.

Wyróżnione style funkcjonalne dotyczące mówionej i pisanej odmiany języka zostaną omówione poniżej.

Styl konwersacyjny (komunikacji obiegowej)

Styl konwersacyjny jest charakterystyczny dla odmiany potocznej języka (mówionej), np.:

– Siema Maciek. Jest akcja! Do zgarnięcia 5 stówek.

– A za co?

– No słuchaj, praktycznie za free. Trzeba tylko trochę ulotek rozdać.

– Okay. A kiedy?

– Jutro? Pojutrze? Może być?

– Nie, kochaniutki! Nie da rady, jutro mam kolosa z anglika. No i cała polibuda idzie na koncert (zbiory własne).

Cechuje go:

 • słownictwo o silnym zabarwieniu emocjonalnym, ekspresywnym lub środowiskowym; zdrobnienia i zgrubienia;

 • tendencja do skrótowości;

 • występowanie metonimii (zamienni);

 • występowanie konstrukcji modnych, zapożyczonych i frazeologizmów;

 • nieregularności składniowe i uproszczenia w budowie zdania; przeważają zdania pojedyncze, występują równoważniki zdania, anakoluty i elipsy (niepełne, nawet niepoprawne konstrukcje), unika się zdań długich, wielokrotnie złożonych;

 • obecność wyrazów służących nawiązaniu i podtrzymaniu kontaktu.