Читать книгу Tuiste in eie taal - J.C. Steyn - Страница 31

Die stryd van klein tale om te kan oorleef

“Up, ye Slovaks, still is living our true Slovak language while our loyal hearts are beating for our nation. Living, living, yes and deathless is the Slovak spirit. Hell and lightning, hell and lightning rage in vain against us.”

“To have a state composed of peoples who speak the same language, or to make only those peoples who speak the same language an independent state seems more natural and most desirable.”

Hierdie twee aanhalings – die eerste uit ’n vertaling van die Slowaakse volkslied en die tweede uit ’n werk van Ziya Gökalp wat heelwat werke oor die Turkse nasionalisme geskrywe het – sê vir ’n mens iets oor die gesindheid en idees van taalnasionaliste. ’n Taalbewuste nasionalisme en die bereidheid om ’n taal deur middel van staatkundige, ekonomiese en kultuurbeplanning te laat voortbestaan, lê ten grondslag aan byna alle taalbewegings. “Het ’n volk iets kosbaarders as die taal van sy vadere?” vra J.G. Herder.

Eintlik kan die geskiedenis van elke klein taal vir die taalbewuste lede van ander klein tale iets waardevols leer, maar ek moet my noodgedwonge beperk tot ’n paar tale wat deur taalbeplanning en die bewustelike bevordering van taalgetrouheid aan die lewe gebly het. Die eerste deel van die hoofstuk handel dan oor drie tale wat op drie heeltemal uiteenlopende maniere kon voortbestaan, nl. Nederlands in Vlaandere, Guarani in Paraguay en Hebreeus in Israel. Die tweede deel handel oor algemene kenmerke van taalbewegings en daarin kom voorbeelde uit ander tale – Tsjeggies, Wallies, Indonesies en Magjaars – ter sprake. In die laaste deel word modernisering behandel en gelet op die rol van etnisiteit.