Читать книгу W stronę Xenopolis - Krzysztof Czyżewski - Страница 17

Tischner zdawał sobie oczywiście sprawę, że obcowanie, o którym toczy się ta opowieść to sztuka trudno osiągalna w realiach społecznych, politycznych i kulturowych, w jakich dane było mu żyć. Snując tę opowieść dzisiaj, odkrywamy, że jego głębokie zatroskanie o wspólnotowość i solidarność w okresach reżimu komunistycznego i transformacji ustrojowej zyskuje dzisiaj na wadze i sprawia, że książki pisane przez niego w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku stają się zaskakująco aktualne. Dotyczy to zwłaszcza tekstów poświęconych analizie syndromu zamykania się człowieka i społeczeństwa przed światem i obcymi. Myśl Tischnera w tej dziedzinie ukształtowała się w dialogu z Antonim Kępińskim, wybitnym psychiatrą i humanistą, prekursorem psychoterapii indywidualnej i grupowej.

Tischner poznał Kępińskiego dzięki pośrednictwu Romana Ingardena, jeszcze w latach sześćdziesiątych. Jego myśl terapeutyczną uznawał za odmianę polskiej filozofii nadziei, zrodzonej z traumy drugiej wojny światowej. „Ten wie o człowieku więcej niż Freud, Heidegger, Levinas” – pisał o lekarzu z Krakowa. Życie na pograniczu wiele nauczyło Kępińskiego. Urodzony w 1918 roku w Dolinie koło Stanisławowa, podczas wojny polsko-ukraińskiej na Kresach jako dziecko dostaje się do niewoli ukraińskiej, gdzie życie ratuje mu ukraińska niańka. Na getto ławkowe podczas studiów medycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim odpowiada, siadając z Żydami w ławce. Nie ustrzegło go to od ciężkiego pobicia przez socjalistów za noszenie czerwonej czapki wydziału lekarskiego, utożsamianej z endekami. W frankistowskim obozie koncentracyjnym, gdzie go więziono przez prawie trzy lata, zostaje ciężko pobity i na miesiąc zamknięty w głodowej celi. Będzie jednym z pierwszych psychoterapeutów, którzy podejmą pracę z byłymi więźniami Auschwitz. Był współredaktorem „Przeglądu Lekarskiego – Oświęcim”, dwukrotnie nominowanego do Pokojowej Nagrody Nobla, gdzie zamieszczał swoje studia dotyczące między innymi KZ-syndromu (zespół choroby obozowej), dzięki którym syndrom ten został włączony do międzynarodowej klasyfikacji chorób psychicznych.

W 1969 roku Kępiński zachorował na raka szpiku kostnego. Ze słynnego gabinetu w piwnicach krakowskiej kliniki psychiatrii, gdzie za czasów austriackich trzymano najciężej chorych i agresywnych pacjentów, przeniesiono go do pokoiku na ostatnim piętrze kliniki nefrologicznej, w którym kilkakrotnie przed jego śmiercią pojawił się Tischner. Pożegnał przyjaciela esejem Filozofia wypróbowanej nadziei z 1973 roku. W dziesiątą rocznicę śmierci Kępińskiego, podczas stanu wojennego napisał esej Społeczeństwo dialogu. Podkreślał, że to, co najbardziej ich zbliżało, to formuła Gabriela Marcela „pozwolić drugiemu być”.