Читать книгу Ludzkie działanie - Ludwig Von Mises - Страница 63

Działający człowiek przenosi ocenę wartości celów, do których dąży, na środki służące ich osiągnięciu. W pozostałych warunkach niezmienionych, nadaje sumie różnych środków wiodących do celu tę samą wartość, jaką ma dla niego cel. Na razie możemy pominąć czas konieczny do osiągnięcia celu oraz jego wpływ na relację między wartością celów a wartością środków.

Gradacja środków, podobnie jak gradacja celów, jest procesem preferowania a względem b. Jest wybieraniem i odrzucaniem. Wyraża ocenę, że a jest bardziej pożądane niż b. Otwiera pole do zastosowania liczb porządkowych, ale nie daje możliwości posłużenia się liczbami kardynalnymi ani wykonania działań arytmetycznych, które się na nich opierają. Jeśli ktoś daje mi do wyboru trzy bilety na przedstawienia operowe Aidy, Falstaffa i Traviaty, a ja biorę bilet na Aidę, przy założeniu, że mogę wziąć tylko jeden bilet, lub na Aidę i Falstaffa, przy założeniu, że mogę wziąć dwa, to dokonałem wyboru. Oznacza to, że w określonej sytuacji wolę Aidę i Falstaffa niż Traviatę. Gdybym mógł wziąć tylko jeden bilet, to wybrałbym Aidę, rezygnując z Falstaffa. Jeśli wstęp na Aidę nazwę a, wstęp na Falstaffa b, a na Trawiatę c, to mogę powiedzieć: wolę a niż b oraz b niż c.

Bezpośrednim celem działania jest często nabycie policzalnych i mierzalnych zasobów konkretnych rzeczy. Działający człowiek musi wtedy wybierać między policzalnymi ilościami. Na przykład woli 15r niż 7p. Gdyby jednak miał wybierać między 15r a 8p, to być może wybrałby 8p. Możemy wyrazić ten stan rzeczy, mówiąc, że ceni on 15r mniej niż 8p, ale bardziej niż 7p. Jest to równoznaczne z twierdzeniem, że woli on a niż b oraz b niż c. Podstawienie 8p w miejsce a, 15r w miejsce b i 7p w miejsce c nie zmienia ani znaczenia tego twierdzenia, ani opisywanego przez nie stanu rzeczy. Z pewnością nie daje ono możliwości dokonania oceny za pomocą liczb kardynalnych. Nie otwiera pola do kalkulacji ekonomicznej i operacji myślowych opartych na takiej kalkulacji.