Читать книгу Wybierz szczęście - Sonja Lubomirsky - Страница 115

Elastyczne dobieranie działań i celów to bardzo cenna umiejętność. Jeśli nagle pojawia się nowa przeszkoda, ograniczenie bądź możliwość, to być może powinieneś zmienić swoje aspiracje. Powiedzmy, że przez parę ostatnich lat ciężko pracowałeś na to, żeby móc spędzać więcej czasu z rodziną swojej córki. Nagle dowiadujesz się, że córka wkrótce przeprowadzi się wraz z dziećmi do innego miasta, odległego o dwie godziny jazdy.

Psycholodzy piszą o dwóch sposobach, jakimi człowiek kontroluje swoje otoczenie lub swoją percepcję: o kontroli pierwotnej i kontroli wtórnej. Kontrolę pierwotną mamy wtedy, gdy jesteśmy w stanie zmieniać sytuację w otoczeniu (np. gdy jesteś w stanie przekonać córkę, żeby się nie przeprowadzała). Jednak nad większością sytuacji nie mamy kontroli pierwotnej. Z kolei kontrola wtórna polega na zmienianiu naszej percepcji danej sytuacji (np. możesz postawić sobie inny cel niż spędzanie więcej czasu z rodziną córki). Jak wynika z badań, ludzie skłonni dostosowywać swoje cele do nowych sytuacji, są szczęśliwsi. W podanym przykładzie twój cel nadrzędny (spędzać więcej czasu z rodziną córki) mógłby pozostać taki sam, ale musiałyby się zmienić cele cząstkowe prowadzące do tego celu głównego. Mógłbyś na przykład kupić kamerę internetową i nauczyć się ją obsługiwać, żeby mieć bliższy kontakt z rodziną córki. Ewentualnie mógłbyś zacząć jeździć pociągiem do nowego miejsca zamieszkania córki. Weźmy inny przykład. Wyobraź sobie człowieka, który stracił zdrowie w nagłym wypadku. Taka osoba zapewne już nie będzie w stanie uprawiać regularnych ćwiczeń fizycznych, ale może je zastąpić innymi celami. Jeśli ta osoba uprawiała wcześniej jogging, to może się przestawić na jogę albo zacząć ćwiczyć na rowerze stacjonarnym. W ten sposób cel nadrzędny (ćwiczenia ruchowe) zostanie utrzymany, a zmienią się cele cząstkowe.

Ta sama logika ma zastosowanie, gdy otwierają się przed nami nowe możliwości. Być elastycznym znaczy mieć oczy i uszy otwarte na nowe możliwości. Kto rozgląda się za nowymi możliwościami, szybciej je znajduje i wykorzystuje, a przy okazji czerpie z nich więcej radości. Dlatego jeśli natkniesz się na kurs weekendowy, który może ci się przydać, to nie odrzucaj z góry tej oferty. Skuteczna kontrola wtórna to dostrzeganie wyzwań i możliwości w ograniczeniach i zagrożeniach. Jeśli twoja córka przeprowadzi się do odległego miasta, możesz na przykład zrobić prawo jazdy i kupić samochód, żebyś mógł ją często odwiedzać. Jedne drzwi się przed nami zamykają, a inne otwierają.