Читать книгу Transmisja kultury w rodzinie i w szkole - Joanna Bielecka-Prus - Страница 29

Opracowany przez Bernsteina indeks cech języka publicznego i formalnego był przedmiotem krytyki ze strony lingwistów. Zarzucano, że Bernstein stworzył sztuczne indeksy, mieszając cechy syntaktyczne, semantyczne i leksykalne, oraz powątpiewano, że o stylu myślowym jednostki można wywnioskować na podstawie liczby słów czy zdań podrzędnych (Labov, 1970). Pod wpływem tych krytycznych uwag autor Class, Codes and Control zmodyfikował pierwotną wersję koncepcji, oddalając się coraz bardziej od problemów i metod związanych z socjolingwistyką, a zbliżając się ku zagadnieniom podejmowanym przez socjologów, którzy interesują się funkcją języka w tworzeniu, podtrzymywaniu i zmienianiu społecznych instytucji (Bernstein, 1971; Hasan, 1992a).

W artykule z 1962 r. Bernstein nie pisał już o języku publicznym i formalnym, ale o kodach lingwistycznych: kodzie rozwiniętym (elaborated code) i kodzie ograniczonym (restricted code)[4]. Jednakże pojęcia kodu używał w sposób odmienny od tego, który zazwyczaj przyjęty był w badaniach nad językiem.

Zwykle w lingwistyce przyjmuje się, że kod składa się ze znaków i reguł, które wyznaczają sposób łączenia się znaków (Dittmar, 1976; Kurcz, 1976).

Podobną definicję podaje Em Griffin (2003, s. 459): „kod językowy to system utworzonych społecznie symboli i znaczeń, założeń i reguł, odnoszący się do zachowania komunikacyjnego”. Bourdieu (1992) zauważył, że termin „kod” przeszedł do lingwistyki z języka prawniczego. Kod jest systemem norm regulujących lingwistyczne praktyki z „siłą równą ustawom prawnym”. Pojęcie kodu jako zespołu reguł używane było przez strukturalistów francuskich, którzy wiązali je z wrodzonymi strukturami poznawczymi (Kłoskowska 1981). Chomsky wyróżnił dwa poziomy kodu językowego: strukturę głęboką i powierzchniową. Najprościej ujmując, struktura głęboka, zgodnie z pewnymi regułami, generuje nieskończenie wiele zdań akceptowalnych w danym języku, realizowanych w strukturze powierzchniowej. Oznacza to, że zdania podobne w strukturze powierzchniowej mogą mieć odmienną strukturę głęboką i odwrotnie.