Читать книгу Transmisja kultury w rodzinie i w szkole - Joanna Bielecka-Prus - Страница 41

Koncepcja kodów była rozwijana i modyfikowana również przez innych badaczy życia społecznego. Antropologowie (np. Hall, 1984) wyróżnili tzw. kultury wysokokontekstowe (np. kultura chińska) i niskokontekstowe (kultura zachodnia). W kulturach wysokokontekstowych komunikowane formy językowe wyrażają i podtrzymują istniejącą między rozmówcami hierarchię. Przekazywane informacje dotyczą najbliższego kontekstu fizycznego lub uprzednio zinternalizowanych przez rozmówców przekonań. W kulturach niskokontekstowych informacje przekazywane są przede wszystkim za pośrednictwem kodu językowego. Hall, podobnie jak Bernstein, nie wartościuje tych kultur, twierdzi bowiem, że kultury wysokokontekstowe mogą również osiągnąć wysoki stopień złożoności.

Dell Hymes (1980), krytykując nazbyt, jego zdaniem, dualistyczne ujęcie kodów, wprowadził jego nowe rodzaje. Założył, że proces komunikowania obejmuje formę komunikatu, jego treść i kontekst, i uważał, że można mówić o ograniczeniu/rozwinięciu w przypadku każdego z tych elementów. Był także zdania, że konieczne jest rozdzielenie poziomu znaczenia i formy komunikatu, „zwięzłość, przewidywalność, zależność od kontekstu może współistnieć z płytkością lub głębią, ubóstwem lub bogactwem znaczeń, podobnie jak żonglowanie frazesami, brak przewidywalności czy niezależność od kontekstu” (Hymes, 1980, s. 44). Inni badacze (np. Vilenius-Tuohimaa, 2005) również rozszerzyli zaproponowaną przez Bernsteina typologię, mierząc stopień „rozwinięcia” mowy na kilkustopniowej skali.

Podobne uwagi można znaleźć w pracy Mirosławy Marody (1987), która wyróżniła dwa aspekty kodu, formalny i poznawczy, i na tej podstawie wprowadziła dwa jego nowe typy:

1 Kod intymny formalnie (struktura i słownictwo) odpowiada kodowi ograniczonemu, ale pod względem poznawczym nie różni się od kodu rozwiniętego. Jest to kod używany do komunikowania się z osobami bliskimi.

2 Kod quasi-wypracowany jedynie formalnie przypomina kod rozwinięty, pod względem poznawczym podobny jest do kodu ograniczonego. Jest to język charakterystyczny dla mass mediów czy, niekiedy, nauczania w instytucjach edukacyjnych. Bogate słownictwo ukrywa faktyczny brak refleksji nad tematem komunikacji, prostotę informacji, brak powiązania logicznego między przedstawianymi faktami i stereotypowość w myśleniu, oderwanie wydarzeń od ich powiązania z przeszłością i przyszłością. Komunikaty mają charakter audiowizualny, a ich celem jest dostarczanie rozrywki, a nie rzetelnej informacji. Podobne poglądy głosił Pierre Bourdieu (1992), który uważał, że możliwe jest wytwarzanie zdań formalnie poprawnych, lecz semantycznie pustych. Korporowicz (1993, s. 121) połączył kod ideologii politycznych i propagandy z kodem ograniczonym, językiem, „którym się nie mówi, ale się komunikuje”.