Читать книгу Transmisja kultury w rodzinie i w szkole - Joanna Bielecka-Prus - Страница 37

Zdaniem Hasan (1973), dialekty są kategoriami opisowymi; określane są za pomocą formalnych właściwości języka, badane opisowo; nie są one wyjaśniane przez czynniki społeczne, ponieważ nie ma między nimi logicznej zależności, ale jedynie współwystępowanie. Dialekty społeczne, powiązane z dochodem, wykształceniem i zawodem, są wariantami języka. Kody różnią się od dialektów tym, że podkreślają różnice semantyczne, a nie formalne, a ich powiązanie z pozajęzykowymi czynnikami nie jest przypadkowe. Bernstein (1980, s. 99) zauważył natomiast, że kodów „nie trzeba wiązać z jedną klasą społeczną; w pewnych okolicznościach używa ich ogół członków społeczności”, co wyklucza zaklasyfikowanie ich jako dialektu społecznego. Koncepcja kodów nie opisuje wewnętrznych właściwości odmian językowych (jak dialektologia), ale wskazuje na istnienie w społeczeństwie uprzywilejowanych znaczeń realizowanych w określonym kontekście sytuacji (Bernstein, 1990a). Nie należy również łączyć kodów z językiem standardowym i niestandardowym, oba bowiem mają ten sam potencjał generowania kodów (Bernstein, 1990a). Nie można też kodów utożsamiać ze stylem językowym, gdyż ten z kolei jest odmianą funkcjonalną języka czy jego specjalizacją i nie jest determinowany stosunkami społecznymi (Grabias, 1997).

Stanisław Grabias (1997, s. 198) zauważył, że kod jest tożsamy z socjolektem, ujętym jako „zasób środków językowych (wybranych na poziomie fonologicznym, morfologicznym i składniowym), jakimi się grupa społeczna posługuje i jest się w stanie posługiwać we wszystkich sytuacjach komunikacyjnych”.

Procedury planowania, wyboru i organizacji znaczeń różnią się w zależności od subkultury. Interpretacja taka wydaje się błędna, ponieważ kody są pojęciem znacznie szerszym niż socjolekty (jeden kod – wiele socjolektów). Poza tym, w takiej definicji socjolektu nie bierze się pod uwagę tego, co stanowi istotę kodu socjolingwistycznego, czyli dwóch odmiennych orientacji wobec znaczeń.