Читать книгу Каханне (зборнік) - Мікола Калядны - Страница 9
Ільвінае вока[1]
Шкаляры
7
Оглавление– Як паводзіць сябе звер, калі нейкае ягонае пачуццё раптам засігналіць? – задзірыстым дапытным узрокам Альгерд абвёў вучняў і ператварыўся ў чаканне.
Прасторная зала, насычаная энергетыкай неафітаў, умомант запярэсцілася ад іхняе разгубленасці і сумятлівых думак. Толькі што настаўнік прыгожа распавядаў пра вучэльню, яе парадкі, абнадзейваў ружоваю выгляднасцю і нечакана кінуў такое, здавалася, недарэчнае пытанне. Усе збянтэжана сцішыліся і толькі праз хвіліну падалі свае нясмелыя галасы.
– Хвалюецца. – Насцярожваецца.
– Ускоквае.
– Рыкае.
– Пачынае шукаць.
– Ці тое рэагуе адразу, без прамаруджвання – і ніяк не стрымлівае свайго настрою? Так? Правільна! – як бы падбадзёрыў іх Альгерд і нанова бліснуў вачыма. – А расліна?
Юнакі ў непаразуменні пераглянуліся, нібыта пытаючыся адзін ў аднаго: а хіба ў флоры ёсць пачуцці? Але знайшліся цямлівыя і выгукнулі:
– Шамаціць.
– Гайдаецца і калыхаецца.
– Гэта значыць, вонкава аднастайна і менш выразна, – зноўку абагуліў Альгерд і зусім агаломшыў маладзьгу чарговым пытаннем. – А камень?
Вялізная лавіна ўражаных поглядаў з усёю сілаю лінула да яго. Шчыраю ўсмешкаю ён стрымаў яе напор і, не дачакаўшыся галасоў, сам жа і адказаў:
– Стаічна, нерухома, з неверагоднаю вытрымкай. Ці, можа, хто заўважаў, як хвалююцца камяні, горы, як яны выказваюць свой настрой?
– Я, – парушыў цішыню Кастусь.
Усе павярнуліся да яго. Альгерд пацікавіўся:
– І як?
– Яны мужна гудзяць.
– Трапнае азначэнне. І дзе ты іх слухаў?
– На маёй Радзіме такіх валуноў шмат. Яны розных памераў і параслі мохам. Падыдзеш да такога, прыкладзеш вуха – і не можаш адарвацца ад яго дзіўнае песні.
– І што яна табе навявала?
– Нешта загадкавае, таямнічае і вельмі панаднае.
– Ты спрабаваў вызначыць, што?
– Так, але не мог.
– Не хапала ведаў. Пра сябе і іншых, – адзначыў Альгерд. – Іх заўсёды не стае, калі сустракаеш штосьці невядомае, новае, цёмнае. Я ўпэўнены, што кожнаму з вас знаёмыя такія адчуванні. Кастусь, мабыць, зазірнуў глыбей і пачуў гукі, як мы кажам, нежывой прыроды – гэта добра. А ўвогуле, нічога мёртвага ў прыродзе, Космасе няма, усё навокал жывое, падобнае, складаецца з адных і тых жа часткаў, толькі розніцца між сабою іхняй колькасцю і ўмовамі спалучэння.
– А што за часткі?
– Элементарныя энергетычныя імпульсы.
– Іх можна заўважыць?
– Толькі калі яны праяўляюцца разам і ў канкрэтным асяроддзі. Тады выглядаюць як мітуслівае іскрыстае воблака. У асобных варунках і адна часцінка бачная як імгненны бліск. Але гэта – найрэдкая з'ява і дасяжная нямногім, дый то пасля адпаведнай падрыхтоўкі.
– Яны свядомыя?
– Безумоўна.
– І свабодныя?
– Так.
– А як яны злучаюцца, паводле дамоўленасці альбо кахання? – скептычна хіхікнуў вёрткі дзяцюк, і шкаляры зарагаталі.
– Воляю творцы, – сур'ёзна адказаў настаўнік.
– А хто творыць?
– БОГ і мы.
– Што менавіта?
– Творчасць не мае межаў.
Ажыўленне імгненна казытнула юнакоў – і яны задаволена закруціліся. Некаторыя тэатральна і з гумарам дэманстравалі, як іх быццам ахапіла празмерная пыхлівасць ад глыбокага ўсведамлення сваёй значнасці.
– І як гэта рабіць?
– Якія няўрымслівыя! – з напускной перасцярогаю прамовіў Альгерд. – Аб чым мы толькі што гаварылі?
– Аб рэакцыі на знадворныя раздражняльнікі.
– Працягнем размову. І на каго вы зараз больш падобныя?
– На жывёлаў і птушак.
– А хіба можа быць інакш: мы і ёсць жывёлы, – упэўнена, без сумневу вызначыў месца чалавека цяглісты хлапчына.
– А вось і не, – вярнуўся да ранейшай гульні Альгерд.
Здзіўленне ізноў скаланула паветра.
– Біялагічна мы сапраўды як жывёлы, але духоўна бліжэй да больш вечных стварэнняў – камянёў. Яны складаюцца з мноства хімічных элементаў і з'яўляюцца тыповымі прадстаўнікамі вялізнейшай, незлічонай арміі будаўнікоў Космасу. Усё знікае пад БОСКАЙ Далонню, камяні – у апошнюю чаргу. Нават вада і паветра саступаюць ім месца, аддаючы сваю энергетычную моц на захаванне. Рашуча і смела імчаць яны па неабсяжнаму Сусвету, падуладныя толькі БОГУ і сабе. Спадзеючыся на творчае ўзбагачэнне, іх штурмуюць усемагчымыя касмічныя сілы – адны з дабром, іншыя са злом. І яны ўспрымаюць гэтае ўздзеянне, палымнеюць і калеюць, безліч разоў пераўтвараюцца, аддаюць, нічога не шкадуючы, але захоўваюць сваю галоўную сутнасць і прытрымліваюцца зададзенага курсу. Як не захапіцца такімі натхняльнікамі Космасу!
Узбуджэнне настаўніка перадалося і вучням. Яны зачаравана глядзелі на яго, уяўляючы гэты жывы бясконцы рух.
– Дык што, нейкія дзічакі дасканалей за нас?
– Яны іншых касмічных каардынатаў. Ужо адно тое, што камяні, скалы, горы могуць існаваць мільярды гадоў, сведчыць аб іх неверагоднай загартоўцы і трываласці. Якім быў бы чалавек, калі б меў за плячыма такі досвед?
– Усё б ведаў.
– Дужа разумным.
– Цяжка ўявіць.
– Магутным.
– Цягавітым.
– Як камень.
– Засвіднуў бы, – выгукнуў хударлявы шкель і тым самым узнавіў хіхоты.
– Час і прастора такому даўгавеку даюць шмат мажлівасцяў для духоўнае моцы, – крыху счакаўшы, прамовіў Альгерд з націскам на апошнія словы. – А яна без мудрага самавалодання не з'яўляецца. Менавіта камень увасабляе такі стан унутранай дасканаласці.
– Мы жывём вельмі мала, і нам гэтага не дасягнуць.
– Вельмі шкада.
– Так дадзена.
– А хацелася б.
– Няўжо нельга падоўжыць чалавечы век?
Мноства ўніклівых вачэй утаропілася на настаўніка. – Можна, – адказаў той і расхінуўся цёплаю ўсмешкай.
У зале дадалася святла і шчырасці.
Альгерд паглядзеў на выхаванцаў і адчуў іхнюю гарачую зацікаўленасць.
– Але гэта вельмі складаны шлях. Па-першае, ён не для ўсіх, па-другое, яго не кожны праходзіць годна. Вы – абраныя, і вам дазваляецца ступіць на яго.
Радасць расцяклася па юначых сэрцах. Ніхто не хаваў свайго прыўзнятага настрою і не стрымліваў сябе. Многія весела тузаліся і абдымаліся.
Альгерд хвіліну, другую з інтарэсам назіраў гэтую ўтрапёную валтузню, затым узняў руку і папярэдзіў:
– Калі хто адчувае хоць мізэрны сумнеў, няўпэўненасць, страх, няхай смела аб гэтым паведаміць. Яго не абгавораць і не зганяць, а зразумеюць і вернуць на радзіму. Раю не падманваць сябе і іншых, бо потым будзе цяжка. Навука, якую вам будуць выкладаць у нашай вучэльні, адметная і патрабуе своеасаблівага светаўспрымання і самааддачы. Некаторыя не вытрымліваюць, ламаюцца і абіраюць заганны накірунак, здараецца, што гінуць.
Цішыня запанавала ў зале. Схіліўшыся над вучнямі, яна з цікавасцю назірала, як ліхаманкава ўспыхваюць іхнія пачуцці і мятушацца думкі. Ёй здавалася, што зараз выбухне вялікая нязгода, бо вагаліся многія. Але голас падаў толькі адзін:
– Мабыць, я чагосьці не ўтаропіў, але мне не падабаецца такі падыход. Той, хто па-сапраўднаму любіць сваю краіну і свой народ, мяне зразумее. На Зямлі мільярды людзей. Усе маюць розум, сэрцы, душы і спадзяюцца на БОСКУЮ літасць. Але пашанцавала толькі нам, абраным. Мы будзем жыць і тварыць вечна. А што будзе з астатнімі? Які лёс іх чакае? Безумоўна, не такі, як наш. Ім напэўна суджана пакутаваць і памерці. Дык ці маю я права пакідаць іх і цешыцца ў вечнасці? Не, гэта будзе здрадай і сама вялікай ганьбай. Я сабе гэтага ніколі не дарую. Лепш застануся з імі і буду рабіць усё, каб палепшыць іхнае жыццё. Прабачце і бывайце. Жадаю поспехаў.
Дамоўца азірнуў равеснікаў, паважна кіўнуў галавой настаўніку і хутка выйшаў.
Праз хвіліну за ім рушылі ўслед яшчэ некалькі смельчакоў.