Читать книгу Wybierz szczęście - Sonja Lubomirsky - Страница 90

W tym rozdziale piszę o tym, jak powinniśmy reagować na niekorzystne doświadczenia życiowe. Zwłaszcza ciężko jest nam wtedy, gdy jesteśmy traktowani niesprawiedliwie i gdy ktoś nas rani albo atakuje: zadaje nam rany fizyczne albo molestuje seksualnie bądź emocjonalnie. Inni ludzie ranią nas, obrażają, zdradzają i porzucają. Wydaje się, że nasza naturalna pierwsza reakcja na takie ciosy jest negatywna - chcemy się odegrać na zasadzie oko za oko. Innym często spotykanym typem reakcji jest unikanie osoby, która zadała nam ból. Jak łatwo się domyślić, takie reakcje pociągają za sobą niekorzystne konsekwencje. Dystansowanie się od osoby, która wyrządziła nam zło, i dążenie do zemsty ostatecznie nas unieszczęśliwiają, psują nasze relacje z ludźmi, a niekiedy nawet szkodzą ogółowi społeczeństwa. Historia zna mnóstwo przypadków, w których żądza zemsty doprowadziła do patologii i okropnych tragedii: morderstw, gwałtów, grabieży, wojen oraz aktów terroryzmu i ludobójstwa. Tak było i jest po dziś dzień.

W tej książce kładę nacisk na jednostkę - a dokładnie na ciebie. Co znaczy wybaczanie i czy warto ćwiczyć tę umiejętność? Wybaczanie jest być może jedynym czynnikiem przerywającym spiralę żądzy zemsty i unikania, jaką często sami nakręcamy. Wspólnym przesłaniem wielu religii jest to, że człowiek powinien wybaczać innym tak, jak jemu wybaczył Bóg. Zgodnie z tymi religiami, wybaczanie polega na powstrzymywaniu czy też łagodzeniu żądzy zemsty i na nieunikaniu osoby, do której mamy żal, ponieważ chęć rewanżu i chowanie urazy pociągają za sobą gniew, rozczarowania i wrogość. Jak uczy religia, najlepiej jest zastępować te negatywne emocje pozytywnym nastawieniem, życzliwością, ciepłem i dobrymi uczynkami. Chcę zaznaczyć, że pisząc o wybaczaniu, mam na myśli wybaczanie drugiej osobie. Termin „wybaczanie sobie samemu” ma więcej wspólnego z podnoszeniem swojej samooceny niż z łagodzeniem żądzy zemsty i ze zwalczaniem w sobie chęci unikania tych, którzy nas skrzywdzili.

Psycholodzy zajmujący się problemem wybaczania przyjmują nieco inną definicję słowa „wybaczać” niż większość ludzi. Warto wiedzieć, co psycholodzy rozumieją, a czego nie rozumieją pod tym pojęciem. Otóż w psychologii wybaczanie to nie to samo co pojednanie - wybaczanie niekoniecznie wymaga odnowienia relacji z winowajcą. Tu nie chodzi o darowanie winy (w sposób, w jaki robi to na drodze prawnej sąd albo poszkodowany). Nie chodzi też o przyzwalanie - usprawiedliwianie złego czynu, umniejszanie jego znaczenia ani o tolerowanie tego, że jest się poszkodowanym - co w ogóle eliminuje potrzebę wybaczenia. Wybaczanie w rozumieniu psychologów to nie jest znajdowanie usprawiedliwień ani wyjaśnianie winy ważnym powodem (np. „Zrobił to, kiedy był pod wpływem narkotyków”), zaprzeczanie, że została wyrządzona krzywda (ponieważ taka reakcja powoduje, że tłumimy w sobie emocje, o czym pisał Freud), zaprzeczanie faktowi, że wydarzyło się to, co się wydarzyło, ani wreszcie stara mądrość mówiąca „Wybacz i zapomnij”, nie chodzi też o usuwanie krzywdy ze swojej pamięci. Prawdziwe wybaczenie drugiej osobie wymaga uznania faktu, że szkoda miała miejsce - zatem gdyby puścić bolesne przeżycie w niepamięć, trudno byłoby wybaczyć naprawdę.

Skąd więc będziesz wiedzieć, czy naprawdę wybaczyłeś drugiej osobie? Do prawdziwego wybaczenia dochodzi wtedy, kiedy zmienia się twoje myślenie: przestajesz pałać żądzą zemsty, a zamiast tego chcesz dobrze dla osoby, która wyrządziła ci krzywdę, i dążysz do nawiązania pozytywnych relacji z winowajcą. Kiedy wybaczysz komuś naprawdę, twój stosunek do poniższych stwierdzeń (zaczerpniętych z testu na wybaczanie) zmieni się. Oto te stwierdzenia:

 Chcę odpłacić winowajcy za jego czyn.

 Chcę zranić winowajcę i sprawić, żeby czuł się źle.

 Żyję tak, jakby winowajca nie istniał albo był nieobecny w moim otoczeniu.

 Utrzymuję winowajcę na maksymalny możliwy dystans.

W im większym stopniu zgadzasz się z którymkolwiek z tych stwierdzeń (pierwsze dwa dotyczą rewanżu, a pozostałe unikania), tym dłuższa droga dzieli cię od wybaczenia.