Читать книгу Tajemnice walizki generała Sierowa - Iwan Sierow - Страница 60
Rozdział 6
TRZY NOCE ZE STALINEM
Rok 1943
Przesłuchanie Paulusa
ОглавлениеNie tak dawno wpadł do mnie Wasilij Stalin, nie pierwszy raz zresztą. Na początku wojny przychodził do mnie zaraz po ukończeniu szkoły lotniczej, jeszcze w randze kapitana. Dowodził wtedy eskadrą myśliwców gdzieś pod Moskwą i prosił o zainstalowanie mu rządowego aparatu WCz. Wyjaśniłem, że łączność rządowa jemu nie przysługuje, ponieważ nawet nie wszyscy dowódcy frontów mają takie aparaty164.
Potem kilka razy mnie odwiedzał, wstawiając się za jakimś enkawudzistą, „bardzo mądrym chłopakiem”. Skierowałem go do Abakumowa.
Tym razem też przyszedł, by poprosić o zainstalowanie łączności rządowej dowódcy dywizji lotniczej. Wasilij dowodził już wtedy pułkiem lotniczym. Ponownie odmówiłem.
W. Stalin sprawiał na mnie wrażenie człowieka niezrównoważonego – czuł, że wszyscy mu schlebiają, i to wykorzystywał.
Po kilku dniach wyleciałem na Front Południowy, gdzie rozpatrywano sprawę szefa wydziału specjalnego Zielenina. Otóż wybłagał on od członków Rady Wojennej frontu, którzy mają prawo nagradzania podwładnych za bohaterskie czyny w walce z wrogiem, liczne odznaczenia bojowe i medale. Jako pierwszą nagrodził swoją „pe-pe-że” maszynistkę, a kiedy sprawa zaczęła być przedmiotem plotek, wyróżnił orderami i medalami inne maszynistki oraz pracowników, którzy nie oglądali frontu na oczy. Kiedy domagałem się wyjaśnień, jak baran mrugał oczami, nie będąc w stanie niczego wytłumaczyć165.
Po powrocie do Moskwy polecono mi przesłuchać feldmarszałka Paulusa, którego z grupą wysokich niemieckich oficerów trzymano w klasztorze w Suzdalu, przekształconym w duży obóz dla jeńców166.
Zapoznałem się z warunkami bytowymi oficerów niemieckich i porozmawiałem z kilkoma spośród nich. Zdziwiło mnie, że niektórzy niegodziwcy ciągle uważają stalingradzką porażkę za chwilowe niepowodzenie wojsk hitlerowskich i nastawieni są do nas wrogo.
Wszedłem do pokoju, gdzie czekał Paulus z adiutantem – pułkownikiem167.
Mimo że w ponurym nastroju, Paulus rozumował prawidłowo – wyjaśniał, że walczył, jak na żołnierza przystało. Kiedy Hitler domagał się szybszego marszu jego wojsk, meldował, że zaplecze nie nadąża, amunicji nie starcza itd. Führer jednak nadal nalegał.
Feldmarszałek, jak mówił, nieraz meldował, że najpierw musi podciągnąć tyły, i prosił o pomoc – więcej żołnierzy i techniki, ponieważ sytuacja się komplikuje i grozi mu okrążenie przez wojska sowieckie. Pomocy żadnej jednak nie otrzymał – „i mamy tego skutki”, zakończył.
Interesował się sytuacją na innych frontach, gdyż, jak powiadał, „nie nadążał za życiem”.
Powiedziałem mu, jak pomyślnie potoczyły się dla nas sprawy pod Moskwą oraz na innych frontach, i dodałem, że losy wojsk niemieckich będą tam takie same jak pod Stalingradem.
Na moje słowa uśmiechnął się, ale nic nie odpowiedział168.
Pomyślałem nawet, czy Niemiec nie ironizuje, ale po krótkiej pauzie ożywił się i wygłosił całą tyradę: „Panie generale, zgadzam się, armia niemiecka nie oprze się Armii Czerwonej, ale niech pan się zastanowi nad waszą przyszłością. Przecież po zwycięstwie nad III Rzeszą poróżnicie się ze swymi sojusznikami, a może nawet dojść do walki”.
Nie oczekiwałem tak rozsądnej konkluzji z jego strony, ale starając się utrzymać spokój, zapytałem, na jakiej podstawie doszedł do takiego wniosku. Równie spokojnie odrzekł: „Macie odmienne z sojusznikami ustroje społeczne, różne spojrzenia na życie i one nigdy się ze sobą nie pokryją”. Chyba miał rację.
Następnego dnia wezwano mnie do Moskwy i tam sporządziłem notatkę o rozmowie z Paulusem.
164
Sierowowi podlegały też sprawy łączności rządowej, w tym również rozdział abonentów ATS, tak zwanej „wiertuszki”, z bezpośrednim dostępem na Kreml. W opisywanym okresie pułkownik W. Stalin dowodził 32. gwardyjskim pułkiem lotnictwa myśliwskiego.
165
W notatce do Stalina z 8 września 1946 r. Sierow wskazywał, że w 1942 r. na polecenie Berii wyjeżdżał na front w celu skontrolowania pracy wydziału specjalnego Frontu Południowego, ponieważ częste tam były „przypadki grupowego przejścia żołnierzy na stronę przeciwnika”. Kierownik wydziału kontrwywiadu frontu pułkownik P. Zielenin „w tym trudnym dla frontu czasie nie prowadzi pracy zapobiegającej dezercji, lecz deprawuje się, współżyjąc z maszynistkami, i nagradza je medalami, zwabił na kwaterę żonę szefa wydziału politycznego, upił ją i zgwałcił”. Abakumow jednak nie pozwolił wyrządzić krzywdy swemu podwładnemu. Zielenin nadal będzie pełnił funkcje kierownicze w Smierszu i dosłuży się stopnia generała lejtnanta. Po upadku Abakumowa aresztowany, uwolniony w 1953 r. na mocy amnestii. Po upływie roku pozbawiony stopnia służbowego i zwolniony z resortu. (N. Pietrow, Pierwyj priedsiedatiel KGB Iwan Sierow, Matierik, Moskwa 2005, s. 244).
Można założyć, że konflikt wokół Zielenina warunkowały nie tylko przyczyny obiektywne, lecz i ukryta rywalizacja między służbami wynikająca z przeniesienia wywiadu wojskowego z NKWD do nowo utworzonej organizacji Smiersz.
166
Dowodzący 6. Armią Friedrich Paulus poszedł do sowieckiej niewoli 31 stycznia 1943 r., następnego dnia po mianowaniu go przez Hitlera generałem feldmarszałkiem. Dostarczony do Moskwy 24 lutego, trzymany był w specobozie nr 48 NKWD dla wyższego dowództwa niemieckiego, zorganizowanym na terenie suzdalskiego klasztoru prawosławnego.
167
Feldmarszałkowi pozwolono zatrzymać swego ordynansa Erwina Schulgego oraz osobistego kucharza Georga Loewa. Wszyscy opuszczą ZSRR dopiero w 1953 r. po śmierci Stalina.
168
Przebywając w niewoli półtora roku Paulus dochował wierności swej przysiędze wojskowej, odmawiał wystąpienia przeciwko Hitlerowi oraz dołączenia do stworzonego z niemieckich emigrantów i jeńców komitetu Wolne Niemcy, a także Związku Niemieckich Oficerów. Z biegiem czasu jednak sytuacja na froncie, porażki sojuszników III Rzeszy, otwarcie drugiego frontu w czerwcu 1944 r., zamach na Hitlera dokonany przez dobrze znanych mu oficerów oraz inne okoliczności zmusiły go do rewizji własnych poglądów. W dniu 8 sierpnia 1944 r. podpisał „Apel do jeńców niemieckich, oficerów, żołnierzy oraz do narodu niemieckiego”, nawołujący do obalenia Hitlera, i niedługo potem wstąpił do Związku Niemieckich Oficerów i komitetu Wolne Niemcy.