Читать книгу Tajemnice walizki generała Sierowa - Iwan Sierow - Страница 64

Już w sierpniu 1941 roku, w trzecim miesiącu wojny, Stalin podejmuje decyzję o masowym wysiedleniu na Syberię i do Kazachstanu Niemców nadwołżańskich z ich historycznej siedziby zasiedlonej od czasów Katarzyny II. Jednocześnie przestawała istnieć Autonomiczna Sowiecka Socjalistyczna Republika Niemców Powołża.

Motywacje władzy, mimo że ludożercze, można zrozumieć – faszystowskie wojska zbliżały się do Wołgi. Istniało niebezpieczeństwo, że Niemcy sowieccy, „volksdeutsche”, w większości udzielą wsparcia agresorom.

Obecnie jakoś nie wypada przypominać faktu, że ZSRR nie był odosobniony w podobnych poczynaniach.

W roku 1940, wraz z początkiem bombardowań przez Luftwaffe, władze brytyjskie internowały 74 tysiące obywateli narodowości będących w stanie wojny z Koroną. Większość z nich to oczywiście Niemcy.

W demokratycznych Stanach Zjednoczonych do obozów dla internowanych przymusowo wywieziono 120 tysięcy własnych obywateli pochodzenia japońskiego. Kanada internowała 22 tysiące Japończyków.

O postępowaniu Hitlera i jego sojuszników nawet nie przystoi w tym miejscu wspominać…

Powierzenie pierwszej w historii masowej deportacji właśnie Sierowowi także daje się uzasadnić – przecież nabrał doświadczenia jako ludowy komisarz Ukrainy w wywózce tak zwanych „klasowo obcych elementów”, wprawdzie na mniejszą skalę, ale zawsze…

W połowie sierpnia pilnie wezwał mnie M.I. Kalinin i mówi: „Musicie, Iwanie Aleksandrowiczu, pojechać do Saratowa, do republiki Niemców Powołża ze stolicą w Engelsie. Sprawy, jak wiecie, nie wyglądają najlepiej – jeśli hitlerowcy dotrą nad Wołgę, możemy mieć poważne problemy z naszą miejscową ludnością niemiecką. Dlatego dziś na posiedzeniu Politbiura postanowiliśmy ich wszystkich wysiedlić do obwodów syberyjskich i kazachskich. Odpowiednie oficjalne postanowienie przygotuję osobiście i telefonicznie przekażę tekst do Saratowa, a wy tam po wysiedleniu ludności go opublikujecie. Sekretarzowi komitetu obwodowego Własowowi* przekażecie niezbędne szczegóły, a potem sam do niego zadzwonię i uzupełnię waszą informację”178.

Zadałem pytanie: „Kto mi będzie podstawiał wagony kolejowe albo barki rzeczne, gdybyśmy mieli transportować ludzi Wołgą?”. Kalinin odesłał mnie w tej sprawie do W.W. Czernyszowa z NKWD. Pożegnałem się więc i wyszedłem.

Na marginesie, zaraz na początku wojny Niemców z Ukrainy wysiedlono do oddalonych regionów ZSRR, ale tamtych nie było wielu, a w tym przypadku liczba sięgała 400 tysięcy osób179.

Tego samego dnia wyleciałem do Saratowa. Stamtąd razem z I.W. Własowem udaliśmy się do Engelsa i do niemieckich osad. Ludność miejscowa hodowała dużo zwierząt domowych we wzorowo prowadzonych i utrzymywanych gospodarstwach. Przemysłu nie mieli żadnego prócz kuźni i drobnych warsztatów remontowo-naprawczych sprzętu rolniczego. Osiedla znajdowały się dość daleko jedno od drugiego.

Ułożyłem sobie w myślach plan wywózki – tych bliżej Wołgi spławiamy rzeką, tych bliżej kolei od razu ładujemy do wagonów towarowych.

W Saratowie dowiedziałem się, że dzwonili Kalinin i Czernyszow.

Natychmiast połączyłem się przez WCz z M.I. Kalininem, który podyktował mi podpisane już postanowienie, głoszące w przybliżeniu: „Otrzymane przez władze wiarygodne dane świadczą o tym, że wśród ludności niemieckiej zamieszkującej Powołże znajduje się kilkadziesiąt tysięcy dywersantów i szpiegów, którzy na sygnał z III Rzeszy mają dokonać wybuchów oraz innych aktów sabotażu. Dla uniknięcia zbędnego rozlewu krwi i stosowania niepotrzebnych środków przymusu Prezydium Rady Najwyższej uznało za niezbędne przesiedlenie ludności niemieckiej Powołża do innych regionów, przydzielenie jej ziemi i udzielenie pomocy państwowej. Prezydium Rady Najwyższej ZSRR zleciło dokonanie przesiedlenia Państwowemu Komitetowi Obrony”180.

Zapisałem i powiedziałem Kalininowi, że te kilkadziesiąt tysięcy szpiegów to trochę za wiele, ale tylko się roześmiał. „Iwanie Aleksandrowiczu, papier już podpisałem, nie sprzeciwiaj się”. Zapytałem, kiedy i gdzie mam opublikować. „W Saratowie i można w Engelsie”. Na tym rozmowę zakończyliśmy181.

Uzgodniłem z Czernyszowem harmonogram podstawiania wagonów i parowców z barkami, jak również terminy przyjazdu wojsk NKWD.

Po dwóch dniach zaczęły przybywać zbrojne oddziały, które natychmiast kierowałem do niemieckich osiedli, zgodnie z harmonogramem182.

Dwa dni przed rozpoczęciem wysiedlania przyszedłem do obwodowego komitetu partii Niemców Powołża i opowiedziałem o przyjętym przez Prezydium Rady Najwyższej ZSRR postanowieniu. Niemcy wysłuchali informacji w grobowym milczeniu. Wreszcie sekretarz zabrał głos: „Jesteśmy komunistami i poczynimy niezbędne kroki w celu wykonania tego postanowienia183.

Dla podniesienia ducha zabrałem ze sobą sekretarza oraz innych funkcyjnych towarzyszy i przejechaliśmy się po obwodzie. Opowiadali mi smutni o swoich planach rozwoju lokalnej gospodarki itd. Zwróciłem im uwagę, że postanowienie Prezydium wyraźnie wskazuje, że na nowym miejscu osiedlenia otrzymają ziemię i nieźle się urządzą, ponieważ sowiecki rząd udzieli im pomocy.

W dniu operacji nasi oficerowie i żołnierze tłumaczyli deportowanym, ile dobytku mogą ze sobą zabrać oprócz rzeczy osobistych. W ciągu dwóch dni wywieźliśmy 470 tysięcy Niemców Powołża184.

Pozostałem jeszcze kilka dni, wezwałem sekretarza obwodu stalingradzkiego Czujanowa*, sekretarza obwodu saratowskiego Własowa i przydzieliłem im na mapie powiaty zamieszkałe przez Niemców Powołża. Posprzeczali się między sobą o linie podziału, ponieważ obawiali się, że przyjdzie im ochraniać te osiedla, a wojsk brakuje.

Wobec tego wsadziłem ich do samochodu i powiozłem na objazd niemieckich wiosek, by zobaczyć, co tam pozostało i czego wymagają.

Najpierw dotarliśmy do Engelsa – centrum obwodu. Pozostali w nim Rosjanie, więc żadnych pilnych problemów z przedstawicielami władzy nie mieliśmy.

Podjeżdżając do niemieckiej wsi, zobaczyliśmy stado wypasionych, dobrze utrzymanych krów i cieląt. W stajniach zapasy siana i dobrze odżywione konie. Na łąkach trawa skoszona, ustawiona w stogi. Pszenica na polach dojrzewa. Podsumowując – porządne, zadbane domy, zadbany inwentarz.

Kiedy przejechaliśmy się po 3–4 wsiach i wszędzie zobaczyliśmy to samo, moi sekretarze zaczęli zmieniać zdanie. „Te wioski są położone bliżej Saratowa” – powiada Własow. „Nie, nie, bliżej do Stalingradu” – oponuje Czujanow.

Po zakończeniu objazdu wróciliśmy do gmachu komitetu w Saratowie i według mapy uzgodniliśmy, jakie miejscowości należeć będą do jakiego obwodu. Własow był niezadowolony z ostatecznego rozwiązania185.

Dla akceptacji mojej decyzji zadzwoniłem do M.I. Kalinina i poinformowałem o sprawie. Poparł mnie. „Myśmy to przewidzieli, ale dobrze, że już tę kwestię rozstrzygnąłeś, Iwanie Aleksandrowiczu”. Wróciłem więc do Moskwy i zdałem mu dokładne sprawozdanie.