Читать книгу Wybierz szczęście - Sonja Lubomirsky - Страница 55

Wyrażanie wdzięczności to rodzaj metastrategii budowania szczęścia. Różni ludzie rozumieją pod pojęciem wdzięczności różne rzeczy. Wdzięczność może kojarzyć się z podziwianiem, docenianiem, dostrzeganiem dobrych stron trudnych sytuacji, pojmowaniem dostatku bądź dziękowaniem innym ludziom albo Bogu. Wdzięczność może być kojarzona z delektowaniem się, z dostrzeganiem, że to, co mamy, jest ważne, ze stawianiem czoła problemom lub z byciem obecnym „tu i teraz”. Wdzięczność jest przeciwieństwem negatywnych emocji oraz neutralizatorem zawiści, chciwości, wrogości, zmartwień i irytacji. Jednak większość z nas prawdopodobnie wiąże wdzięczność z mówieniem „Dziękuję”, kiedy dostajemy prezent lub coś innego, co jest dla nas korzystne. Ja proponuję o wiele szerszą definicję słowa „wdzięczność”.

Robert Emmons, najbardziej prominentny badacz i pisarz podejmujący temat wdzięczności, definiuje to pojęcie jako „cudowne uczucie, chęć dziękowania i docenianie cudu życia”. Jest wiele sposobów, aby świadomie wprowadzić się w stan wdzięczności. Możesz myśleć o tym, jak dobra jest twoja sytuacja (i o ile gorzej mogłoby ci być). Możesz zadzwonić do swojego mentora ze starych czasów i podziękować mu za to, że prowadził cię przez rozstaje dróg życiowych. Możesz wspominać cudowne chwile z dzieckiem. Możesz sobie przypomnieć wszystko, co dobrego spotkało cię w życiu. Ćwiczenie wyrażania wdzięczności z definicji wymaga koncentrowania się na chwili obecnej oraz doceniania tego, jak obecnie żyjesz, i tego, dzięki czemu wiedziesz takie, a nie gorsze życie.

Wyrażanie wdzięczności to dużo więcej niż mówienie „Dziękuję”. W najnowszych badaniach zwraca się uwagę na wielorakie korzyści płynące z okazywania wdzięczności. Ludzie, którzy na co dzień wyrażają wdzięczność, są stosunkowo szczęśliwsi, mają w sobie więcej energii i twierdzą, że częściej doświadczają pozytywnych emocji. Są także bardziej pomocni, bardziej skłonni do empatii, bardziej uduchowieni i religijni, chętniej przebaczają i mają podejście mniej materialistyczne niż ludzie mający mniejsze inklinacje do okazywania wdzięczności. Im większe mamy predyspozycje do wyrażania wdzięczności, tym rzadziej miewamy depresje i tym rzadziej bywamy samotni, zawistni oraz zdenerwowani. Wdzięczność idzie w parze z cechami takimi jak religijność, dobra wiara, chęć niesienia pomocy czy religijność, dlatego żadne badania dotychczas nie wykazały, czy te pozytywne cechy są rezultatem wdzięczności czy wdzięczność jest rezultatem posiadania tych cech. Na szczęście, przeprowadzono kilka eksperymentów, w których zmierzono pozytywne skutki wyrażania wdzięczności przez uczestników nieoczekujących, że okazywanie wdzięczności poprawi ich samopoczucie.

W jednym z pierwszych takich eksperymentów poproszono grupę uczestników, aby co tydzień przez dziesięć tygodni z rzędu zapisywali rzeczy, za które są wdzięczni i za które byliby skłonni dziękować życiu, Bogu lub innym ludziom. W tym eksperymencie były też inne grupy uczestników - grupy kontrolne. Tych uczestników poproszono, aby co tydzień, zamiast koncentrować się na wdzięczności, myśleli o pięciu codziennych udrękach lub o pięciu ważnych wydarzeniach, jakie miały miejsce w ich życiu. Wyniki tego eksperymentu były fascynujące. Uczestnicy wyrażający wdzięczność stali się bardziej optymistyczni i bardziej zadowoleni z życia w porównaniu z uczestnikami grup kontrolnych. Poprawił się nawet ich stan zdrowia fizycznego - okazało się, że rzadziej bolała ich głowa, rzadziej wyskakiwały im pryszcze, rzadziej chorowali na kaszel i rzadziej mieli katary, a oprócz tego poświęcali więcej czasu ćwiczeniom ruchowym.

Inne badania przeprowadzono z udziałem osób młodszych i starszych, cierpiących na przewlekłe choroby. Wyniki były podobne: uczestnicy, ćwicząc wyrażanie wdzięczności, poprawili swoje samopoczucie. Również ten eksperyment wykazał, że osoby wyrażające wdzięczność doświadczają bardziej pozytywnych emocji (okazują większe zainteresowanie otoczeniem i są bardziej aktywne, zadowolone oraz dumne), a ponadto chętniej pomagają innym, odczuwają bliższą więź z ludźmi i lepiej śpią.

To były pierwsze badania, które pokazały, że istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wyrażaniem wdzięczności i zauważalną poprawą stanu zdrowia mentalnego oraz fizycznego. Wykazany w tych badaniach związek pomiędzy wyrażaniem wdzięczności i poprawą zdrowia był związkiem w czasie rzeczywistym: badano, czy ludzie czują się szczęśliwsi w dniach, w których starają się okazywać ponadprzeciętnie dużo wdzięczności. Ja natomiast w swoim laboratorium poszukuję odpowiedzi na inne pytanie:Jak ludzie mogą budować szczęście w długim okresie? Kiedy wraz z moimi absolwentami rozważaliśmy, jak przeprowadzić nasze pierwsze badania interwencyjne nad szczęściem, oczywistym rozwiązaniem wydało nam się przetestowanie tego, jak wyrażanie wdzięczności wpływa na odczuwane szczęście. Postanowiliśmy pójść w tym kierunku. Przeprowadziliśmy eksperyment. Na początku zmierzyliśmy poziom odczuwanego szczęścia uczestników, następnie zainicjowaliśmy ćwiczenia polegające na wyrażaniu wdzięcznoś-ci, a na końcu znowu zmierzyliśmy poziom poczucia szczęścia wśród uczestników. Nasze ćwiczenia były bardzo podobne do tych, które opisałam wcześniej. Uczestnicy zaczęli prowadzić dzienniki wdzięczności. Zapisywali po pięć rzeczy, za które są wdzięczni, i koncentrowali się na nich. Daliśmy uczestnikom dokładnie takie instrukcje: „W życiu mamy do czynienia z wieloma rzeczami, dużymi i małymi, za które możemy być wdzięczni. Wróćcie myślami do wydarzeń minionego tygodnia i w pięciu linijkach, jedna pod drugą, zapiszcie pięć z nich, za które jesteście wdzięczni”. Każda z pięciu linijek zaczynała się od słów: „W tym tygodniu jestem wdzięczny...”.

Uczestnicy wypełniali dzienniki przez sześć tygodni. Połowę osób poprosiliśmy o wypełnianie dzienników raz w tygodniu (w niedzielę wieczorem), a połowę o wypełnianie dzienników trzy razy w tygodniu (w każdy wtorek i czwartek oraz w każdą niedzielę). Uczestnicy zapisywali w dziennikach najróżniejsze słowa i sformułowania. Pisali, że są wdzięczni: „mamie”, „za zdrowe ciało”, „za walentynki”, „za to, że egzaminy były tylko z części materiału” i „za to, że wymyślono komunikatory internetowe”.

Tak jak się spodziewaliśmy, uczestnicy zaczęli odczuwać większą wdzięczność za to, co mają. Ci z uczestników, którzy zaczęli regularnie wyrażać wdzięczność, stali się szczęśliwsi. Ich poziom odczuwanego szczęścia znacząco wzrósł w porównaniu z wynikami grup kontrolnych (uczestnikami, którym nie zadaliśmy żadnego ćwiczenia). Zainteresowało nas to, że poprawę poczucia szczęścia zaobserwowaliśmy tylko u tych uczestników, którzy wyrażali wdzięczność raz w tygodniu, w niedzielę wieczorem. Uczestnicy, którzy wypełniali pamiętnik trzy razy w tygodniu, nie odczuli żadnej poprawy. Taki wynik z początku wydaje się dziwny, ale sądzimy, że potrafimy to wyjaśnić. Otóż uczestnicy, których nakłoniliśmy do wyrażania wdzięczności po trzy razy w tygodniu, w większości znudzili się tym ćwiczeniem - być może uznali je za rutynowy obowiązek, taki jakim są na przykład zadania domowe. Natomiast ci, którzy wyrażali wdzięczność tylko raz w tygodniu, za każdym razem podchodzili do ćwiczenia ze świeżym umysłem. Wrócimy do tego odkrycia w dalszej części książki - ono pokazuje, jak skutecznie ćwiczyć wyrażanie wdzięczności i jak realizować wszystkie pozostałe działania budujące szczęście.