Читать книгу Badania jako podstawa projektowania user experience - Iga Mościchowska - Страница 27

Wywiady dzieli się zwykle na ustrukturyzowane i swobodne (nieustrukturyzowane), ze względu na swobodę badacza w zadawaniu pytań. Terminy te są dwoma przeciwległymi biegunami continuum, a większość wywiadów można umieścić gdzieś na linii pomiędzy nimi. Badania mające cechy obu biegunów nazywa się wywiadami semi-ustrukturyzowanymi. Ze względu na formę kontaktu wywiady dzielimy na bezpośrednie i zdalne.

Wywiad ustrukturyzowany

W takim wywiadzie treść wszystkich pytań, ich kolejność, a nawet część odpowiedzi są z góry narzucone. Osoba prowadząca wywiad ma ze sobą bardzo dokładnie rozpisaną instrukcję, według której koduje odpowiedzi respondenta. W dużej mierze wywiad taki przypomina wypełnianie kwestionariusza ankiety, której respondent nie wypełnia samodzielnie, a z pomocą badacza. Wywiad ustrukturyzowany ogranicza rolę badacza, przyspiesza proces zbierania danych i usprawnia analizę, pozwalając nawet na ilościową obróbkę danych (pod warunkiem odpowiednio wielkiej próby). Nie pozwala jednak na zgłębianie tematu, spontaniczny kontakt z badanym i ogranicza się do weryfikacji przyjętych założeń. Wywiad ustrukturyzowany traci więc sporo zalet badań jakościowych.

Wywiad swobodny

Na drugim biegunie znajdują się wywiady nieustrukturyzowane, w których moderator ma jedynie podany zakres tematyczny, jednak w toku rozmowy samodzielnie formułuje pytania i określa ich kolejność. Takie wywiady w dużej mierze opierają się na budowaniu relacji z respondentem, dzięki czemu możliwe jest dotarcie nawet do wrażliwych informacji. Wywiady swobodne prowadzi się, kiedy eksploracja zjawisk jest ważniejsza od weryfikacji hipotez lub kiedy hipotez po prostu nie ma. Wywiad swobodny powinien być przeprowadzony przez doświadczonego badacza, który nie straci z oczu obszarów badawczych. Największym zagrożeniem takiej metody badawczej jest bowiem brak ścisłej kontroli nad przebiegiem rozmowy i ryzyko pominięcia części istotnych zagadnień.

Wywiad semi-ustrukturyzowany

W wywiadach semi-ustrukturyzowanych moderator ma zestaw pytań, jednak może je modyfikować i zadawać w innej kolejności, kiedy na przykład rozmowa schodzi naturalnie na nowe tory. W takiej rozmowie znajdzie się miejsce zarówno na pytania otwarte, jak i zamknięte, a także techniki projekcyjne. W wywiadzie semi-ustrukturyzowanym, podobnie jak w swobodnym, badacz ma możliwość dopytania, sformułowania dodatkowych pytań, nieprzewidzianych wcześniej w scenariuszu, co pozwala na głębsze poznanie problemu. Jedynie doświadczony badacz wie, kiedy i jak należy zareagować. Głównym problemem wywiadów semi-ustrukturyzowanych jest pracochłonność analizy.

PRZYKŁAD: DOBÓR RODZAJU WYWIADU

Ze względu na mocno eksploracyjny charakter problemów badawczych zdecydowano się przeprowadzić wywiady semi-ustrukturyzowane, z dużą liczbą pytań otwartych i dające dużą swobodę doświadczonym badaczom.

Wywiad bezpośredni i zdalny

Wywiad bezpośredni ma miejsce, kiedy uczestnik i badacz znajdują się w tym samym pomieszczeniu i zachodzi możliwość kontaktu wzrokowego oraz obserwacji mowy niewerbalnej. Te wywiady zdalne przeprowadza się albo telefonicznie, albo z pomocą oprogramowania (np. Skype czy Google Hangouts). Dzięki przesyłaniu na żywo obrazu z kamery możliwe jest choć częściowe odtworzenie bezpośredniej relacji, charakterystycznej dla wywiadów swobodnych prowadzonych twarzą w twarz. Wywiad zdalny staje się więc dobrym rozwiązaniem, kiedy musimy dotrzeć do bardzo rozproszonych ludzi, a zależy nam na eksploracyjnym charakterze badania, np. kiedy chcemy poznać proces sprzedażowy w amerykańskich firmach, w kilku stanach.