Читать книгу Badania jako podstawa projektowania user experience - Iga Mościchowska - Страница 33

Badanie może trwać od tygodnia do trzech, w zależności od wielkości próby badawczej oraz możliwości sprawnej rekrutacji respondentów. W tym przypadku zespół badawczy może zostać ograniczony nawet do jednej osoby, która tworzy kwestionariusz ankiety, koordynuje badania oraz analizuje wyniki. Należy pamiętać, iż największy zwrot wypełnionych kwestionariuszy otrzymujemy w ciągu pierwszych trzech dni od jej opublikowania.

Dobór próby i rekrutacja respondentów

Dobór próby to bardzo złożone zagadnienie. Przy ankietach szczególnie często pojawia się błędne założenie, iż z badania ilościowego wyciągniemy reprezentatywne wnioski, które można uogólniać dla całej populacji. Tymczasem, aby to osiągnąć, konieczna jest odpowiednia wielkość próby i jej restrykcyjny dobór. Więcej na ten temat można przeczytać w rozdziale 2 tej książki.

Wybierając metodę rozprowadzania ankiety, trzeba mieć na uwadze cele badania oraz mocne i słabe strony każdej z metod. Do najpopularniejszych sposobów rozpowszechniania ankiet elektronicznych należą:

■ indywidualne zaproszenia skierowane do pozyskanej wcześniej bazy respondentów, dzięki temu można uzyskać większą pewność, że wyselekcjonowana grupa posiada cechy, które są ważne dla badania,

■ upublicznianie linku na forach, w mediach społecznościowych, na blogach – ten sposób może być szczególnie przydatny, kiedy populacja jest szeroka; aby odsiać niewłaściwych respondentów, należy umieścić wiele pytań filtrujących;

■ automatyczne wyświetlenia na stronie internetowej lub aplikacji skierowane do odwiedzających – najbardziej losowy sposób, możliwy do zastosowania w przypadku gotowego produktu.

PRZYKŁAD: DOBÓR PRÓBY BADAWCZEJ

Zespół Wideonetki zdecydował się przeprowadzić badania ilościowe – ankietę online, skierowaną do przeciętnego odwiedzającego serwis i wyświetlaną automatycznie po wejściu na stronę w oknie przeglądarki. Za populację odbiorców przyjęto miesięczną liczbę unikalnych odwiedzających. Przyjęto również poziom ufności rzędu 95% oraz błąd maksymalny 5%. Wyliczenia pokazały, że minimalna liczba respondentów, którzy powinni wypełnić całą ankietę, to 383 osoby. Aby uwzględnić specyficznych użytkowników (np. tych korzystających z multimediów w czasie wolnym), czas trwania badania zaplanowany został na 7 dni (od poniedziałku do niedzieli).

Pytania w badaniach kwestionariuszowych

W badaniach sondażowych pytania muszą być jednoznaczne i rozłączne oraz całkowicie zrozumiałe dla odbiorców. Precyzyjny i naturalny dla odbiorcy język jest więc podstawą konstruowania pytań w kwestionariuszu, gdyż w ankiecie nie ma możliwości doprecyzowania pytania czy dopytania respondenta, tak jak w bezpośrednich metodach badawczych.

Należy również pamiętać, iż kolejność pytań jest bardzo istotna w konstrukcji kwestionariusza. Pytania muszą być ułożone w logicznym porządku, a te wcześniejsze nie powinny sugerować odpowiedzi na następne. Dodatkowo bardzo złożone lub otwarte pytania mogą skutkować dużym odsetkiem porzuceń samego kwestionariusza.

DOBRA PRAKTYKA

Większość narzędzi do przeprowadzania ankiet online umożliwia sprawdzenie, na którym pytaniu odpada największa liczba respondentów. Jeśli odsetek jest duży, dla dobra badania warto zmodyfikować pytanie, kolejność pytań lub wybrane pytania uczynić opcjonalnymi.

Ankieta w świadomości wielu początkujących badaczy wydaje się być prostym narzędziem. Nic bardziej mylnego! Jest to narzędzie łatwo dostępne, ale trudne w skonstruowaniu, tak aby przyniosło rzetelne i trafne dane. Brak znajomości ograniczeń tej metody oraz informacji odnośnie do specyfiki pytań w ankietach może zaważyć na jakości pozyskanych danych.

Istnieje wiele rodzajów pytań powszechnie stosowanych w kwestionariuszach – różnią się one celami, treścią i formą. Gruszczyński32 wymienia trzy najważniejsze dla badaczy podziały pytań kwestionariuszowych– ze względu na budowę i rodzaj odpowiedzi, ze względu na funkcję oraz ze względu na cel pytania. ze względu na budowę i rodzaj odpowiedzi, pytania kwestionariuszowe dzieli się na:

■ otwarte – pytania opisowe, które nie mają listy określonych odpowiedzi. Zachęcają one respondentów do wyrażania własnych opinii, umożliwiają pogłębienie tematu, jednak wymagają od niego dużego wysiłku przy udzielaniu odpowiedzi. Dlatego też pytania otwarte są newralgicznym miejscem kwestionariusza, które mogą tworzyć znaczący odsetek porzuceń. Dodatkowo pytania otwarte wymagają późniejszej pracochłonnej analizy i kodowania odpowiedzi według skonstruowanego klucza kategoryzacyjnego.

PRZYKŁAD: PYTANIE OTWARTE

Co jest dla Ciebie najważniejsze w serwisie z multimediami?

■ półotwarte – wraz z pytaniem jest prezentowana lista proponowanych odpowiedzi oraz pole na własną otwartą odpowiedź – respondent może wybrać z listy lub/i wpisać swoją własną. Sprawdzają się dobrze, kiedy mamy sporo hipotez co do potencjalnych odpowiedzi, które możemy zawrzeć w kafeterii, ale przypuszczamy, że nie wyczerpuje ona wszystkich możliwości.

PRZYKŁAD: PYTANIE PÓŁOTWARTE

Z jakich serwisów z multimediami korzystasz?

a) YouTube

b) Vimeo

c) Soundcloud

d) MySpace

e) z innych, jakich? ………………………

■ zamknięte – wraz z pytaniem jest prezentowana lista odpowiedzi. Takie pytania umożliwiają respondentowi wybór jednej lub więcej opcji. Uniemożliwiają pogłębienie tematu, jednak są o wiele bardziej jednoznaczne i łatwiejsze do analizy niż pytania otwarte czy półotwarte. Nie wymagają również od respondentów dużego wysiłku przy udzielaniu odpowiedzi, przez co nie generują tylu porzuceń kwestionariusza, co pytania otwarte.

PRZYKŁAD: PYTANIE ZAMKNIĘTE

Jak często korzystasz z serwisów z multimediami?

a) Codziennie.

b) Kilka razy w tygodniu.

c) Kilka razy w miesiącu.

d) Rzadziej niż raz na miesiąc.

e) Trudno powiedzieć.

Ze względu na funkcję pytania kwestionariuszowe dzieli się na:

■ dotyczące problematyki – zasadnicza część każdego kwestionariusza. Stanowią przełożenie zagadnień badawczych na konkretne, bezpośrednie lub pośrednie pytania do respondentów.

PRZYKŁAD: PYTANIE DOTYCZĄCE PROBLEMATYKI

Jakich materiałów brakuje Ci w serwisie Wideonetka.pl?

■ metryczkowe – pytania mające przynieść informacje społeczno-demograficzne o respondentach. W badaniach UX są to raczej informacje drugorzędne, nie powinny dominować nad pytaniami dotyczącymi problematyki badania. Jeśli jest ich zbyt dużo lub dotyczą informacji drażliwych, mogą być przyczyną porzuceń kwestionariusza.

PRZYKŁAD: PYTANIE METRYCZKOWE

Miejsce zamieszkania

a) wieś,

b) miasto do 50 tysięcy mieszkańców,

c) miasto 51–250 tysięcy mieszkańców,

d) miasto 251–500 tysięcy mieszkańców,

e) miasto 501 tysięcy do 1 miliona mieszkańców,

f) miasto powyżej 1 miliona mieszkańców.

■ filtrujące (inaczej – odsiewające lub selekcyjne) – to pytania, które rozstrzygają przynależność respondenta do pewnej kategorii, grupy czy segmentu. Pozwalają na przekierowanie różnych grup badanych do pytań, które ich bezpośrednio dotyczą, a co za tym idzie otrzymanie informacji nieobarczonych błędami logicznymi i merytorycznymi. Chronią również respondentów przed wypełnianiem zbyt dużej liczby pytań. Dzięki nim jest tworzona tzw. logika przejść w kwestionariuszach.

PRZYKŁAD: PYTANIE FILTRUJĄCE

Czy zwykle korzystasz z multimediów sam, czy w towarzystwie drugiej osoby?

a) Sam.

b) W towarzystwie [przejście do pytania nr 4].

■ sprawdzające – służą one do weryfikacji odpowiedzi udzielonych przez respondentów wcześniej. Pomagają wykryć, czy respondent nie konfabuluje w czasie wypełniania badania lub nie udziela odpowiedzi tendencyjnych. Należy stosować je jedynie do potwierdzenia najbardziej istotnych dla badania kwestii.

Ze względu na cel wyróznia się pytania kwestionariuszowe: wprowadzające, sondujące (zachęcające do rozwinięcia ważnego tematu), uzupełniające, o opinie, fakty, wiedzę, motywy, sugestie i źródła wiedzy.