Читать книгу Wybierz szczęście - Sonja Lubomirsky - Страница 157

Wszyscy mamy nawyki, dobre bądź złe. Większość ludzi kojarzy słowo „nawyk” z rutynowymi zachowaniami, takimi jak obgryzanie paznokci, ssanie kciuka, nawijanie włosów na palec czy przerywanie mówiącemu w rozmowie. Dość powszechnymi nawykami są na przykład: palenie, zmienianie pasa bez kierunkowskazu i kupowanie latte co ranka w drodze do pracy. Zdrowe czy też dobre nawyki to na przykład odkrajanie tłuszczu od kawałków mięsa na talerzu, używanie wykałaczki po obiedzie, noszenie przy sobie butelki z wodą bądź segregowanie odpadów.

Co te zachowania mają z sobą wspólnego? To, że są nawykami, ponieważ ilekroć się za nie zabieramy, nie musimy podejmować nowej decyzji. To nie są celowe działania. Dziś rano na przykład obudziłam się i bez chwili zastanowienia założyłam strój do biegania. Zwykle rano nie zadaję sobie pytania: „Czy powinnam wstać i zacząć biegać czy dłużej pospać?”. Nie podejmuję żadnej decyzji. Podobnie jeśli masz w zwyczaju śpiewać w samochodzie piosenki albo zażywać rozrywki w każdy piątkowy wieczór, to nie zastanawiasz się, czy to robić czy nie. Nie zadajesz sobie pytania: „Czy tym razem powinienem śpiewać czynie?”. Po prostu to robisz.

Nawyki powstają wtedy, kiedy robimy coś w sposób powtarzalny. Badacze teoretyzują, że ilekroć powtarzasz jakieś działanie (np. codziennie rano biegasz), w twojej pamięci powstaje powiązanie pomiędzy tym działaniem i kontekstem, w jakim je wykonujesz. Jeśli chodzi o mnie i o poranne bieganie, tym kontekstem może być sygnał budzika, moja sypialnia, mój strój do biegania przy drzwiach lub coś jeszcze innego. Powtarzalność sprawia, że wskazówki kontekstualne (np. sygnał budzika) automatycznie wywołują zachowanie, do którego przywykłeś (np. zakładasz buty do biegania). W ten sposób twoje zachowanie przechodzi z trybu kontrolowanego w tryb automatyczny. Jak to się ma do działań budujących szczęście? Otóż im częściej podejmujesz pozytywne działania - na przykład delektujesz się posiłkiem w rodzinnym gronie albo wyrażasz wdzięczność za swoje życie w trudnych chwilach - tym silniejszy jest związek pomiędzy tymi działaniami (np. delektowaniem się lub wyrażaniem wdzięczności) i wskazówkami kontekstualnymi (np. rodzinny obiad lub codzienne rutynowe czynności). Dlatego gdy następnym razem (albo za dziesiątym kolejnym razem) spotkasz się z rodziną, do delektowania się posiłkiem może cię zachęcić samo to, że znajdziesz się wśród bliskich ci osób. A kiedy następnym razem utkniesz w korku, sygnały z otoczenia mogą sprawić, że automatycznie zaczniesz odczuwać i wyrażać wdzięczność. Oczywiście, aby takie powiązania powstały, potrzeba czasu i długiej praktyki. Jak zapewne się domyślasz, trwałych nawyków nie można wypracować od razu.