Читать книгу Wybierz szczęście - Sonja Lubomirsky - Страница 158

Media i badacze zasypują nas historiami o tym, jak ludzie bezskutecznie próbują stracić na wadze albo rzucić palenie. Jak pokazują wyniki eksperymentów, starania czynione w celu zmienienia nawyków bardzo często kończą się porażką. Mówi się, że ludzie usiłujący rzucić palenie w 86 procentach wracają do nałogu, a 80-98 procent osób próbujących schudnąć po pewnym czasie ponownie przybiera na wadze (i często późniejszy przyrost wagi jest większy niż jej wcześniejszy spadek). Jednak wszyscy znamy ludzi, którzy skutecznie odmienili swoje życie, trwale stracili na wadze, rzucili picie, uniezależnili się od narkotyków, weszli na uczciwą drogę życia po popełnieniu wielu przestępstw, wrócili do szkoły bądź przestali być zrzędami albo nerwusami. Co wynika z tych dwóch faktów - niskiej skuteczności prób zmienienia nawyków (np. picia lub palenia) oraz tego, że znamy ludzi, którzy z powodzeniem zmienili swoje niepożądane nawyki?

Psycholog społeczny Stanley Schachter przeprowadził badanie, które miało rozstrzygnąć ten paradoks. Rozmawiał z personelem w swoim biurze na Uniwersytecie Kolumbijskim oraz znajomymi i obcymi na plaży w Amagensett, gdzie zwykle spędzał lato. Odkrył, że większość jego rozmówców miała kiedyś nadwagę i paliła papierosy. Zatem wyrywkowe obserwacje sugerują, że wielu ludzi skutecznie pozbyło się złych nawyków i wypracowało nowe. Schachter podsumował wnioski z szeroko zakrojonych wywiadów na plaży oraz w biurze i stwierdził, że ludzie, którzy sami - bez pomocy specjalistów - próbowali rzucić palenie i walczyli z otyłością, osiągnęli sukces w 63 procentach przypadków. Schachter skon-kludował, że dane o bezskuteczności zwalczania zwykłych nawyków są zbyt pesymistyczne w stosunku do rzeczywistości, ponieważ reprezentują „ciężkie przypadki”, czyli takie, w których ludzie zapisują się na kuracje odchudzające albo na zajęcia z rzucania palenia. Wszyscy pozostali - ludzie zdolni sami się wyleczyć - nie poszukują specjalistów. Co więcej - to bardzo ważna obserwacja - ludzie, którzy skutecznie zmieniają swoje nawyki (np. rzucają palenie), często podejmują wiele (nieudanych) prób, zanim udaje im się osiągnąć sukces. Schachter stwierdził, że ludzie, którzy poradzili sobie z nałogiem i otyłością o własnych siłach, w 63 procentach próbowali zmienić swoje nawyki, i to po kilka razy.

Nieformalne badanie Schachtera powtórzono, tyle że w większej skali, w oparciu o bardziej reprezentatywną próbę - 784 wywiady z ludźmi, którzy skutecznie poradzili sobie z nadwagą. Krąg uczestników zawężono do osób, które zrzuciły co najmniej 14 kilogramów i utrzymały obniżoną wagę przez nie mniej niż pięć lat. Ci ludzie w większości chwytali się wielu sposobów i przez jakiś czas na przemian chudli i tyli, aż w końcu trwale zrzucili zbędne kilogramy. To zabrało im dużo czasu: większość trwale schudła dopiero po czterdziestce. Najtrudniej było tym osobom odkryć, co jest w ich przypadku skuteczne, a potem już było z górki. Badaczy zaskoczyło to, że 42 procent uczestników uznało utrzymywanie obniżonej wagi za dużo łatwiejsze niż tracenie na wadze. Kiedy waga tych osób spadała do docelowego poziomu, działania podejmowane po to, by schudnąć, już zdążyły im wejść w nawyk.